تحلیل دقیق یک متن، بدون توجه به نکات حاشیه ای، پایه اصلی نقد ادبی است.
در تمرین های نقد عملی، یک قطعه شعر، یا بخشی از متن نثر، یا برگرفته ای از یک نمایشنامه به دانشجو معرفی می شود که تا آن لحظه هرگز ندیده است، و از وی می خواهند درباره مطلب تعیین شده، نقد تحلیلی بنویسند.
اصطلاحی که بیش از همه در مورد تحلیل ادبی کاربرد دارد "نقد عملی" نام گرفته است.
نقد عملی بیشتر به تحقیقات انفرادی می پردازد، و بر محور های ارتباط فرد با متن تکیه دارد، در حالی که قواعد نظری تحلیل و تفسیر معمولا به طور غیر مستقیم آموزش داده می شود.
منتقدن نو به محتوای متن توجه بیشتر نشان دادند، و غیر از واژه های نگاشته شده بر صفحات کتاب، همه چیز را به دست فراموشی سپردند.
امروزه تفکر ارایه پاسخ جهت دار به متن ادبی و تفکری که از دانشجو می خواهد مستقیماً به گونه ای "صریح" نسبت به متن واکنش نشان دهد و آن را در پاسخ امتحان به کار برد، به کلی از میان رفته است. اکنون آنچه از دانشجو خواسته می شود، شناخت متن است. یعنی او باید یک سلسله قوائد پیچیده نقد ادبی و زنجیره ای از فرضیات را در مورد متن بررسی کند. آنگاه به قضاوت بپردازد، حتی اگر همان لحظه با متن روبرو شده باشد.
از کتاب: " روش مطالعه ادبیات و نقد نویسی" از جان پک